زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

توصیه به تهجد (قرآن)





تهجد و شب زنده داری به هر مقدار ممکن، توصیه خداوند به مؤمنان و مسلمانان است.


۱ - دعوت به شب زنده داری



ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان علم ان سیکون منکم مرضی وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله وءاخرون یقـتلون فی سبیل الله فاقرءوا ما تیسر منه...(پروردگارت می‌داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می‌خیزند؛ خداوند شب و روز را اندازه گیری می‌کند؛ او می‌داند که شما نمی‌توانید مقدار آن را (به دقت) اندازه گیری کنید (برای عبادت کردن)، پس شما را بخشید؛ اکنون آنچه برای شما میسر است قرآن بخوانید او می‌داند بزودی گروهی از شما بیمار می‌شوند، و گروهی دیگر برای به دست آوردن فضل الهی (و کسب روزی) به سفر می‌روند، و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می‌کنند (و از تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه‌ای که برای شما ممکن است از آن تلاوت کنید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خدا «قرض الحسنه» دهید (در راه او انفاق نمایید) و (بدانید) آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهید یافت؛ و از خدا آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!)(مقصود از «فاقرءوا» تخفیف در قیام شبانه از لحاظ مقدار برای عموم مکلفان است.)

۲ - اهمیت تهجد



تهجد در اسلام از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار است، براین اساس، قرآن کریم در آیاتی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و مسلمانان را به تهجد و عبادت خدا در شب ترغیب کرده است؛ از جمله در آیه ۷۹ سوره اسراء :«و مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّد بِهِ نافِلَةً لَکَ». در آیه‌ای دیگر قرآن کریم به شفع و وتر سوگند یاد کرده است:«والشَّفعِ والوَتر» که بر اساس برخی روایات مراد از شفع و وتر سه رکعت پایانی نمازشب است. در آیاتی دیگر شب زنده داری از اوصاف و ویژگی های مؤمنان :«اِنَّما یؤمِنُ بِٔیتِنَا الَّذینَ... • تَتَجافی جُنوبُهُم عَنِ المَضاجِعِ»، پرهیزکاران:«اِنَّ المُتَّقینَ... • کانوا قَلیلاً مِنَ الَّیلِ ما یهجَعون»، بندگان خاص خداوند:«و عِبادُ الرَّحمنِ... • والَّذینَ یبیتونَ لِرَبِّهِم سُجَّدًا و قِیما»، بندگان صالح:«یتلونَ ءایتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ و هُم یسجُدون • و اُولئِکَ مِنَ الصّلِحین»، نیکوکاران:«اِنَّهُم کانوا قَبلَ ذلِکَ مُحسِنین • کانوا قَلیلاً مِنَ الَّیلِ ما یهجَعون» و عالمان ربانی :«اَمَّن هُوَ قنِتٌ ءاناءَ الَّیلِ ساجِدًا وقائِمًا... هَل یستَوِی الَّذینَ یعلَمونَ والَّذینَ لا یعلَمونَ» دانسته شده است؛ همچنین در احادیث یکی از مصادیق « ذاکران خدا » که در آیه ۳۵ احزاب به آنان وعده مغفرت و اجر عظیم داده شده:«والذّاکِرینَ اللّهَ کَثیرًا والذّاکِرتِ» متهجدان ذکر شده است چنان که یکی از مصادیق باقیات صالحات که ثواب آن نزد خداوند پایدار دانسته شده:«والباقِیاتُ الصّالِحتُ خَیرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوابًا» تهجد به شمار رفته است.

۲.۱ - اهمیت شب زنده داری در احادیث


افزون بر قرآن ، در احادیث به شب زنده داری اهتمام خاصی شده است؛ از جمله در حدیثی مال و فرزندان با الهام از آیه ۴۶ کهف ، زینت زندگی دنیا و نماز شب زینت زندگی آخرت خوانده شده است ؛ همچنین نماز شب، برترین نماز پس از نمازهای واجب ، از بهترین اعمال ، محبوب خداوند ، شرف مؤمن و مایه مباهات خداوند شمرده شده است. در حدیثی دیگر، امکان سیر به سوی خدا بدون شب زنده‌داری نفی شده است. از سوی دیگر، ترک کنندگان نماز شب ، مغبون و خارج از صف پیروان (خالص) پیامبر و اهل بیت علیهم‌السلام شمرده شده‌اند.

۳ - پانویس


 
۱. مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    
۲. المیزان، علامه طباطبایی، ج۲۰، ص۷۵.    
۳. اسراء/سوره۱۷، آیه۷۹.    
۴. مزمّل/سوره۷۳، آیه۱ ۸.    
۵. طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۶. ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    
۷. طور/سوره۵۲، آیه۴۹.    
۸. انسان/سوره۷۶، آیه۲۶.    
۹. فجر/سوره۸۹، آیه۳.    
۱۰. دعائم الاسلام، مغربی، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمی‌، ج ۱، ص ۲۰۵.    
۱۱. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ج ۱۰، ص ۳۴۷.    
۱۲. سجده/سوره۳۲، آیه۱۵ ۱۶.    
۱۳. ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۵.    
۱۴. ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۱۷.    
۱۵. فرقان/سوره۲۵، آیه۶۳ ۶۴.    
۱۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۱۳ ۱۱۴.    
۱۷. ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۶ ۱۷.    
۱۸. شرح اصول کافی، مازندرانی، محمدصالح، ج ۱، ص ۱۴۱.    
۱۹. زمر/سوره۳۹، آیه۹.    
۲۰. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۵.    
۲۱. وسائل الشیعه، حر عاملی، محمدبن حسن، ج ۷، ص ۲۵۷.    
۲۲. کهف/سوره۱۸، آیه۴۶.    
۲۳. مریم/سوره۱۹، آیه۷۶.    
۲۴. سلسلة الینابیع الفقهیه، مروارید، علی اصغر، ج ۴، ص ۵۰۶.    
۲۵. تفسیر التبیان، طوسی، محمد بن حسن، ج ۷، ص ۵۳.    
۲۶. فقه القرآن، قطب راوندی، سعید بن هبه الله، ج ۱، ص ۱۲۹.    
۲۷. کهف/سوره۱۸، آیه۴۶.    
۲۸. تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید رضوان الله علیه، طوسی، محمد بن حسن، ج ۲، ص ۱۲۰.    
۲۹. معانی الاخبار، ابن بابویه، محمد بن علی، ص ۳۲۴.    
۳۰. وسائل الشیعه، حر عاملی، محمدبن حسن، ج ۱۰، ص ۴۷۰.    
۳۱. مستدرک الوسائل، نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، ج ۶، ص ۳۳۷.    
۳۲. بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر، علامه مجلسی، ج ۶۸، ص ۳۲۵.    
۳۳. بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر، علامه مجلسی، ج ۶۰، ص ۷۳.    
۳۴. میزان الحکمه، محمدی ریشهری، محمد، ج ۲، ص ۱۶۵۲.    
۳۵. الاصول من الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، ج ۲، ص ۱۴۸.    
۳۶. من لایحضره الفقیه، ابن بابویه، محمد بن علی، ج ۱، ص ۴۷۲.    
۳۷. وسائل الشیعه، حر عاملی، محمدبن حسن، ج ۸، ص ۱۵۷.    
۳۸. بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر، ج ۷۵، ص ۳۸۰.    
۳۹. الأنوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیة، قمی، عباس، ص ۳۱۹.    
۴۰. وسائل الشیعه، حر عاملی، محمدبن حسن، ج ۸، ص ۱۶۰.    
۴۱. معانی الاخبار، ابن بابویه، محمد بن علی، ص ۳۴۲.    
۴۲. مستدرک الوسائل، نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، ج ۳، ص ۶۴.    
۴۳. وسائل الشیعه، حر عاملی، محمدبن حسن، ج ۸، ص ۱۶۲.    
۴۴. بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر، ج ۸۴، ص ۱۶۲.    


۴ - منبع


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «توصیه به تهجد».    



رده‌های این صفحه : تهجد | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.